Vier jaar Journalistiek: een tijdlijnoverzicht

Klik op onderstaande link voor de tijdlijn:

Tijdlijn Journalistiek

Rummikub, seks en schoonmoeders: het leven van een importbruid

De importbruid: het boek

Het aantal importbruiden is in 2008 weer gestegen, na een daling sinds de maatregelen van ex-minister Verdonk. Hulya Cigdem is een importbruid, zij kwam op haar vijftiende van Ankara naar Tilburg. Cigdem beschreef haar ervaring in ‘De importbruid’. Negen juni deed ze haar verhaal in de schouwburg van Tilburg.

Rummikub en schoonmoeders
“Ik zat bij de kapper op de dag dat mijn boek uitkwam. Toevallig zat er ook een importbruid en we zaten te kletsen over het boek. ‘Je hebt ons toch niet zwart gemaakt he?’ Vroeg ze aan me. Hoe vind je het dan als importbruid, vroeg ik haar. ‘Vreselijk’. Nou, zo heb ik het ook beschreven”, vertelt Cigdem. Het boek dat ze schreef is auto-biografisch. Het verhaal gaat over Ruya, die als vijftienjarige in Nederland terecht komt. Ze is opgegroeid in Ankara en heeft daar haar school afgemaakt, ze mag echter van haar vader niet doorstuderen omdat ze dan naar een andere stad zou moeten. Ruya denkt met het huwelijk voor de vrijheid te kiezen en een eigen leven in Nederland. “Maar waar Nederland ligt, dat moet ze met de Bos-atlas nog uitvogelen”, beschrijft Cigdem. Ze komt bij haar schoonfamilie in Tilburg terecht. “Dat voldoet totaal niet aan haar verwachting. Bij een huis met drie verdiepingen, dacht ze aan een paleis, geen rijtjeshuis”, lacht Cigdem. Ze praat over Ruya alsof ze haar persoonlijk kent. Het hoogtepunt in huis is het potje rummikub dat vaak gespeeld wordt in de familie. “Als je niet mee mag doen met rummikub hoor je er niet bij”, vertelt ze. Dat klinkt leuk en aardig, maar eigenlijk staat Ruya onder grote druk van haar schoonmoeder. “De macht van de vrouw wordt vaak onderschat. Schoonmoeders denken vaak dat ze de baas zijn, vooral over de schoondochter”, vertelt Cigdem. Ruya ontdekt na een half jaar die onderdrukking, Hulya pas na twee jaar. “Je past je aan in het gezin, je doet wat er van je verwacht wordt en je eigen wensen worden ondergeschikt”, legt ze uit.

Mannen mogen vreemdgaan
Hulya vecht zich vrij, ze schrijft het boek en probeert daarmee een discussie aan te wakkeren. Ze schrijft zelfs over een van de grootste taboes in de Turkse/islamitische gemeenschap: seks. “Ik wil daarmee de dubbele moraal benadrukken: mannen mogen hun gang gaan, dan zijn ze lekker getraind zodat ze de vrouw kunnen inwerken. Het is geaccepteerd dat mannen vreemdgaan, maar als er een Turkse meid tussen zit, is dat meteen een slet”, zegt Hulya. Moeten mannen zich niet inhouden? “Nee, want dan had Allah iets verzonnen bij jongens waardoor je kon zien dat nog maagd waren”, vertelt ze spottend.
Het woord importbruid is een letterlijke vertaling van het Turkse woord. “Je moet zien dat het samenhangt met klassevorming: jij bent van daar (Turkije) en niet van hier.”

Een vrouw kiezen voor jezelf en de familie
Na ervaringsdeskundige Cigdem is het de beurt aan sociaal-geograaf Erna Hooghiemstra om te verklaren waarom Turkse en Marokkaanse jongens hun bruiden in de herkomstlanden zoeken. In 2003 schreef ze haar proefschrift over dit onderwerp, maar – zo geeft ze aan – de situatie is in ontwikkeling. “De mannen willen een serieuze vrouw, ze gaan anders denken over relaties. Hun moeder geeft een beeld van wat een serieuze vrouw is: ze moet niet alleen bij de man passen maar ook bij de familie”, vertelt Hooghiemstra. De ouders zoeken vaak naar de partner, maar het besluit is aan de jongere zelf. Omdat de ouders nog veel kennissen en familie in het herkomstland hebben, gaan zij eerder daar op zoek naar een geschikte partner. “Jongens hebben daar niet veel tegen, die zoeken een moeder voor hun kinderen. En ze vinden de opvoedkwaliteit van iemand van daar beter”, volgens Hooghiemstra.
Sinds de maatregelen van Verdonk (leeftijdsgrens opvoeren, hogere inkomenseis en taaltoets in het land van herkomst) is er een daling in het aantal importbruiden. Dat is volgens Hooghiemstra vanzelfsprekend, door integratie en omdat men sterker nadenkt over de partnerkeuze. Bij Turken is de verbondenheid met Turkije sterker aanwezig dan Marokkanen met Marokko. “Bij Turken telt de trots meer. De meeste Marokkanen hier zijn Berbers, die voelen zich al minder verbonden met Marokko, dat kan een verklaring zijn.”

Daling is verdienste voor Verdonk
Cigdem is tegen het zoeken van een partner uit herkomstland. “De bruiden spreken nauwelijks Nederlands, zo krijgen de kinderen een taalachterstand: daarmee creëer je een cirkel. Als mensen uit liefde elkaar vinden, overwinnen ze ook de strenge eisen. Ik geloof toch dat het merendeel de hand van de ouders is.” Ze vindt het een verdienste voor Verdonk dat het aantal bruiden is gedaald. “Het is voor jongeren ook een reden om niet te komen. ‘Nederland is zo moeilijk om in te komen’.” Hooghiemstra is het daar deels mee eens. “De discussie over met wie je mag trouwen wordt te weinig gevoerd, in de culturen en in de Nederlandse maatschappij.” Cigdem wil de regels niet aanscherpen maar aanpassen, maar hoe weet ze niet. “Ik vraag me alleen af hoeveel de Nederlandse samenleving nog kan hebben.”

De Importbruid is verschenen bij De Arbeiderspers. Op 9 juni spraken Hulya Cigdem(schrijfster en journaliste), Dilek Kocabiyik (masterstudente UvT), Erna Hooghiemstra (sociaal-geograaf) en Ingrid Verhagen (Centrum voor Buitenlandse Vrouwen, Tilburg). De avond werd georganiseerd door de Tilburgse stichting die zich inzet voor gesprekken over globalisering en mondiale vraagstukken: Wereldpodium.

Casanegra: gewelddadig & goor = de keiharde realiteit

 

Karim & Adil, Casanegra

Casanegra. In Marokko is het een begrip geworden, het is misschien wel dé film van het jaar. Woensdag acht april was de première in Nederland. Cinema Arabe vertoonde de film in de Amsterdamse Rialto, in het bijzijn van de regisseur en de twee hoofdrolspelers.

 

 

Vulgair, gewelddadig, grof en vol taboes kopten de Marokkaanse media toen deze film in de bioscopen verscheen. Regisseur Nour-eddine Lakhmari schetst echter een bizar realistisch beeld van de hedendaagse Marokkaanse maatschappij. Huiselijk geweld, seksualiteit, drugsgebruik, alcoholisme, travestie: de film staat er bol van. En de twee helden hebben maar één doel: overleven.

Casanegra vertelt het verhaal van twee ‘chomeurs'(werkelozen). Adil (Omar Lofti) en Karim (Anas el Baz) die zich als jongeren in de grote stad proberen te redden. Thuis is het ook niet erg gezellig en staan de verplichtingen en verantwoordelijkheden centraal. Adil en zijn moeder worden geslagen door zijn stiefvader (de scènes gaan er behoorlijk hard aan toe). Karim draagt de zorg voor het gezin omdat zijn vader wegens ziekte niet kan werken. Beiden dromen ze van een beter bestaan.
Adil droomt van Zweden. Volgens zijn oom is er sneeuw, werk en mooie meiden. Karim droomt van de dame van de meubelwinkel. Rijk, elegant, ze spreekt Frans… Maar Casablanca is voor de jongens helemaal niet zo ‘wit’, het is Casanegra voor hun, gitzwart.

Maar dan is er Zrirek, die de jongens een zachtere toekomst belooft met zijn klusjes. Hij zet Adil en Karim in om een weddenschap bij het paardenrennen te winnen. Of hun dromen uitkomen in de straten van Casa? Dat moet je zelf gaan zien…

NL Next sprak met regisseur Nour-eddine Lakhmari over zijn Casanegra. De regisseur, die oorspronkelijk uit Safi komt, maar al geruime tijd in Noorwegen woont, kijkt tevreden terug op zijn film. “Mijn inspiratie haalde ik uit het leven van jongeren in de huidige Marokkaanse maatschappij. De film moet een beeld schetsen van hoe die maatschappij eruit ziet. Een blik werpen op de Marokkaanse gemeenschap, zoals ie echt is”, legt Lakhmari zijn film uit. “Onze jongeren zitten in een malaise, ze zijn op zoek naar zichzelf in deze maatschappij vol complexen en taboes. Dat wil ik laten zien.”

U schetst een gitzwart beeld van de Marokkaanse samenleving. Breekt u met de romantisering van Marokko?
“Het romantische imago van duizendeneennacht en kamelen moet afgelopen zijn. Het Marokko van nu is een keiharde maatschappij waarin onze jongeren moeten overleven. De jongeren voelen zich verloren, we moeten meer naar ze luisteren. Ze zijn niet geboren als agressieve personen, ze worden zo omdat ze zich staande moeten houden in deze maatschappij. Maar we willen het zelf redden, we hebben geen behoefte aan hulp van buitenaf, dat willen we laten zien.”

Moeten we Casanegra zien met die gitzwarte blik?
“Je moet zien dat Marokko geen sprookje is zoals het altijd gepresenteerd wordt, maar een sombere realiteit kent. Maar met de film wil ook een positief beeld uitdragen: Met Casanegra wil ik vooral laten zien dat we opnieuw moeten kijken naar bepaalde dingen. Bijvoorbeeld de schoonheid van de architectuur van de stad, we moeten die schoonheid opnieuw gaan zien. We moeten kijken naar onze jongeren en zien dat ze lijden en vechten voor hun bestaan. Dat is niet alleen in Casablanca, dat had net zo goed in Marrakech kunnen zijn. ”

Heeft de film kritiek ontvangen van de Marokkaanse overheid?
“We zijn niet gecensureerd door de overheid, helemaal niks. De regering zei juist ‘Breng het maar naar buiten’, we hebben geen kritiek van hun gehad. Het is tijd dat de Marokkaanse gemeenschap in de spiegel kijkt: kritisch naar zichzelf kijkt. Ik wil laten zien wat zich ’s nachts en in het dagelijks leven afspeelt van de Marokkanen. Ik wil niet de clichés belichten, laten zien dat het zo’n mooi land is. De onderwerpen die je in de film ziet langskomen, zijn onderwerpen waar Marokko mee vecht.”

Lakharmi schuwt het niet om omstreden thema’s te behandelen in zijn film. Zo komt er een masturberende vader voorbij, zien we hoe Karim zijn vader van het toilet af moet helpen en wordt ook een seksueel getinte scène niet overgeslagen. Is Marokko volgens u klaar voor die onderwerpen die u in de film neerzet?
“Toeristische plaatjes hebben we niet nodig, dit is het Marokko van nu. We liegen als we het niet laten zien. We moeten leren omgaan met die onderwerpen, de taboes doorbreken. Huiselijk geweld, seksualiteit en werkloosheid zijn zaken die we ook tegenkomen in onze leefomgeving. Onze jongeren moeten iedere dag vechten om te overleven. En aangezien de regering ons de vrijheid gaf om de film te maken en ons erin (financieel) zelfs steunde, lijkt Marokko klaar voor deze film.”

Was het moeilijk om acteurs te vinden voor een film die zulke ‘omstreden’ thema’s behandelt?
“Sommige acteurs hebben de aangeboden rollen afgewezen. Ze haakten af na het lezen van het script, vooral door de scène waarin de vader van Adil masturberend in beeld komt. Toen heb ik ook bewust gekozen voor jonge (onbekende) acteurs. Een groot risico maar daarmee wil ik laten zien dat onze jongeren mooie dingen kunnen neerzetten. Ik vond het tijd om met de hoofdpersonen twee helden te creëren die als voorbeeld gingen fungeren voor de Marokkaanse jeugd, en die representatief overkwamen.”

Hoe waren de reacties in Marokko op Casanegra?
“Het heeft wel voor wat opschudding gezorgd. Natuurlijk zijn er de religieuze types die deze film schandalig vinden, maar dat zijn die mensen die ideeën aanhangen die terug in de tijd gaan. Ik wil juist vooruit gaan. Ik ben niet geinteresseerd in het verleden, maar in de toekomst. We hebben geen behoefte meer aan de Fransen (red: de oude kolonisator van Marokko) die ons komen filmen en vertellen hoe het hier eruit ziet. Dat kunnen we goed zelf.”

En in Nederland?
“De Nederlandse jongeren vinden hem allemaal geweldig, maar ze hebben wel problemen met de dialogen in de film. Ze klagen dat ze de film niet met hun ouders kunnen zien, die vinden de film te grof. Maar dat is hun probleem, ik doe alleen maar mijn werk.”

Na les Bandits en Marock is er nu Casanegra. Is er een hele nieuwe generatie filmmakers aan de slag gegaan met Marokko?“Ik denk dat de huidige generatie regisseurs gewoon niet meer wil liegen. We willen laten zien dat dit ook Marokko is. Een Fransman die kamelen wil zien gaat maar toeristische plaatjes filmen, maar wij zetten de wereld neer zoals het er bij ons aan toegaat. We hebben dezelfde problemen als de rest van de wereld. Als je de mooie beelden wil zien, welkom, dat kan ook in Marokko. Maar nergens is het perfect, ook bij ons niet.”

Shop ‘till you drop!

Blueming tribe

Dat jonge meiden veel tijd besteden aan winkelen is een welbekend feit. Ze weten exact waar welke winkel ligt en waar ze het beste koopje kunnen halen. Mode is belangrijk, ook voor jonge moslima’s. Charlotte Corstanje deed onderzoek naar het kleedgedrag van jonge moslima’s: houden ze tijdens het shoppen rekening met hun religie?

Winkelen is de favoriete bezigheid van veel jonge moslima’s. Ze zijn modebewust en steken dat niet onder stoelen of banken. Ook Ikrame, Basma en Iman. Gewapend met tasjes van verschillende modeketens zijn ze op zoek naar koopjes.

“Ik vind het heerlijk om te shoppen”, lacht de Turkse Ikrame (18), “Ik kan het niet laten om iets leuks te kopen als ik het zie”. De moslima loopt er zelf sportief bij: een glimmende trainingsachtige broek, sportief vest en haar twee hoofddoeken in felle kleuren. Ze heeft zojuist haar slag geslagen bij een grote Spaanse keten. Let ze bij haar kledingkeuze op haar geloofsovertuiging? “Het gaat eigenlijk vanzelf”, vertelt Ikrame nadenkend, “ik let niet zo zeer erop of het ‘bedekt’, ik let erop dat ik ‘laagjes’ kan dragen.” Ze koopt eigenlijk nooit bij islamitische winkels. “Soms bestel ik een hoofddoek via internet of ga ik op zoek naar leuke stofjes”, legt ze uit.

Religie speelt zeker een rol
Basma en Iman vinden het heerlijk om te winkelen. “Er gaat niets boven nieuwe kleren”, giechelt Iman (20). Haar vriendin Basma (19) stemt ermee in. “Je hebt gewoon veel kleding nodig als meisje. Je wilt laten zien wie je bent”, vertelt ze. De meiden zijn niet opvallend modieus gekleed, eerder netjes en comfortabel: een lange rok, tuniek en een vest in donkere kleuren gecombineerd met een lichter gekleurde hoofddoek. Hebben zij bewust voor die look gekozen op basis van hun geloof? “Religie speelt zeker een rol. Ik let erop dat het niet te open is en dat de kleuren bij elkaar passen. Maar ik ga ook een beetje mee met de mode, kijk maar: ik draag een tuniek”, biecht Iman op. “En lange vesten zijn ook nog wel een beetje in!”, vult Basma haar aan. “Het enige waar je echt aan ziet dat wij moslima zijn, is de hoofddoek”, vertelt de studente. “Die hoeft van mij niet op te vallen, het is iets dat ik voor mezelf draag. Ik leen vaak doeken van mijn moeder, heel soms koop ik een grote sjaal”, zegt Basma.

Kleedgedrag jonge moslima’s
De combinatie mode en religie bij jonge moslima’s was het onderwerp van Charlotte Corstanjes afstudeeronderzoek. Ze deed onderzoek naar het kleedgedrag van deze meiden. Dit in het kader van een groot onderzoeksproject naar islamitische mode, onder de hoede van UvA-professor Annelies Moors. Corstanje studeerde af aan het Amsterdam Fashion Institute. Door een Turkse klasgenote raakte ze in de ban van die cultuur. Corstanje wilde het liefst een stage doen in Istanbul, helaas lukte dat niet: ze koos voor een minor Arabisch.

Door de vriendschappen die ze tijdens de minor opdeed, raakte ze geïnspireerd om iets te gaan doen met de uiterlijke kenmerken van de meiden. “Die combi cultuur/religie en mode/kleding vind ik super interessant.” Zo komt Corstanje terecht bij het grote onderzoeksproject van Moors. In zeven steden zet ze 80 meiden op de foto. “Iedereen was zo enthousiast!”, vertelt Corstanje.

Fashion tribes
Uiteindelijk komt ze tot een ‘indeling’ van vijf groepen. Die groepen noemt Corstanje tribes, gebaseerd op de gedachte van tribal marketing: groepen waarbij mensen worden ingedeeld in veranderlijke tribes.

Corstanje deelde de ‘fashionoughties’ op in vijf tribes. NL Next zet ze op een rijtje in dit filmpje:

Hipsters: sportief en kleurrijk.
Ladylike: netjes en degelijk.
Blueming: bescheiden en comfortabel.
True Colours: sober, puur en netjes.
Dressy Trendy: trendsettend, modisch en eigen stijl.

Grenzen opzoeken
De onderzoekster stelt dat religie de grootste factor speelt bij het kiezen van hun kleding. “Bij alles wat die meiden kopen denken ze na of het mag. Of het past binnen hun beeld van wat je kan/mag dragen als Islamitische hoofddoekdragende vrouw. Daarom zijn ze ook altijd bezig met het opzoeken van grenzen, wat kan/mag wel en wat niet?” geeft Corstanje aan.

Ikrame, Basma en Iman erkennen wel dat religie inderdaad een rol speelt bij hun kledingkeuze. “Je hebt toch in je hoofd dat het niet te open mag. Je denkt in laagjes als je iets koopt: hoe combineer ik dat t-shirtje met een truitje waardoor het niet te open is?”, verklaart Ikrame.

Creatieve en trendy meiden
De moslima’s vormen een grote doelgroep voor de Nederlandse modebedrijven. “Jonge moslima’s in Nederland zijn open-minded en positieve deelneemsters in de Nederlandse maatschappij. Ze geven graag geld uit om kleding te kopen. Ze beïnvloeden elkaar en de Nederlandse mode scene, ze zijn ontzettend creatief en volgen de laatste mode trends intensief. Het enige wat ze nog missen is wat meer variatie in het aanbod op de Nederlandse mode markt.” De jonge moslimmeiden zijn heel creatief en trendy en daar kunnen de Nederlandse meiden ook van leren volgens Corstanje. “Don’t be scared, they don’t bite!”

En heeft ze nog een wijs mode-advies voor de moslima’s? “Durf (nog) meer!”

Doe de poll en vertel bij welke tribe jij hoort!

Originele artikel verscheen op 9 maart bijNL Next. Hierin staan ook enkele andere links verwerkt dan in dit artikel, jammer genoeg kopieert wordpress de links van het originele artikel niet mee.